Het tropische licht: het werk van Ernest Dezentjé

Arnhem was in de jaren 1955-1960 samen met Amsterdam, Eindhoven en Den Haag dé stad waar repatrianten zich het liefst vestigden na hun gedwongen vertrek uit voormalig Nederlands-Indië.

In ‘Het Haagje van het Oosten’ zag ik voor het eerst in mijn leven een schilderij met een hanengevecht en een landschap met sawa’s. En hier proefde ik mijn allereerste gado gado en oblok oblok.

Hanengevechten, Balinese danseressen, karbouwen op de velden, vissersjonken, de rode Flamboyant-boom, het zijn veelvoorkomende thema’s op de Indische schilderijen die op onze taxatiedagen worden aangeboden.

Niet al die werken behoren tot de absolute top waartoe schilders als Willem Dooijewaard, Rudolf Bonnet, Lee Man Fong, Willem Hofker, Adrien Le Mayeur de Merprès en Auke Sonnega worden gerekend en waarmee hoge veilingresultaten worden geboekt. Ook het verhaal achter het kunstwerk kan een bescheiden schilderij bijzonder maken. Soms is ‘achter’ heel letterlijk te nemen.

Verborgen notities

In mei 2016 kwamen twee kleine landschappen van de schilder Ernest Dezentjé onder de hamer. Het waren olieverven op board. Het ene werk stelde sawa’s voor tegen de achtergrond van een vulkaan, het andere een dorp aan een riviertje. Wat de schilderijtjes bijzonder maakte, waren de notities op de achterkant.

Dezentjé had daar genoteerd “Bij Buitenzorg” en “Middagstemming in de bergen van Padalarang bij Bandoeng”. En de eigenaar van de olieverven had zijn naam erbij geschreven: Bezit van M. Cooke, Batavia.

Dit is informatie waar kunstverzamelaars van smullen!

De herkomst van een schilderij en ‘frisse’ werken

Wij kennen nu de topografische locaties en weten, in één geval, op welk moment van de dag het landschap zich voor het oog van de schilder presenteerde. Daarbij weten we wie de eigenaar van de schilderijen was. Onderzoek leerde dat de olieverven altijd in het bezit waren geweest van erfgenamen van M. Cooke, tot in mei 2016.

In vaktermen spreken we dan over ‘frisse’ of ‘verse’ werken die niet eerder op de markt zijn gebracht. Dergelijke schilderijen kunnen in een veiling een hogere prijs op brengen dan werken die meerdere keren en binnen enkele jaren na elkaar van eigenaar zijn verwisseld; “daar heb je ze weer!” Is daarentegen de brede bekendheid van een kunstwerk te danken aan het feit dat het werd uitgeleend voor een belangrijke tentoonstelling, dan is dat juist een pré.

Dat geldt ook wanneer het deel uit maakte van een vermaarde kunstverzameling. In veilingcatalogi is deze informatie te vinden onder “Herkomst” of “Provenance”. Op het oog misschien een saaie opsomming van plaatsen en data, maar de waarde ervan moet niet worden onderschat.

Schilder van het tropische licht

Ernest Regnard Leonce Dezentje (1885-1972) wordt wel gezien als “de schilder van het tropische licht”. Hij was lid van de Bataviasche Kunstkring en exposeerde regelmatig. Zijn oeuvre omvat naast landschappen en scenes uit het dagelijks leven ook stadsgezichten in een impressionistische stijl. Eén van die stadsgezichten wordt eind juni 2016 geveild.

Opnieuw moeten we voor de geschiedenis van het werk op de achterkant kijken. Daar is te lezen dat het gaat om een ‘Zicht op kantoorgebouw Internationale Crediet- en Handelsvereeniging “Rotterdam” aan de Kali Besar te Batavia’.

De activiteiten op de kades en op het water laten zien dat de Kali Besar een levendig handelspunt was. Het gebouw -een kantoorkolos in vergelijking tot de aanpalende gebouwen- werd in 1913 ontworpen door architectenbureau Hulswit, Fermont en Cuypers. Het was één van de zeventien vestigingskantoren van de Handelsvereeniging in het Verre Oosten.

‘Internatio’, zoals de firma kortweg werd genoemd, deed goede zaken. Nu maakt het schilderij deel uit van de bedrijfsmemorabilia uit de Imtech kunstcollectie en is het een bitterzoete herinnering aan vroegere tijden. Dezentjé schilderde het markante gebouw met een snelle toets en in warme, tropische kleuren, als een baken van handelsgeest in voormalig Nederlands-Indië.

Philomeen van ’t Hooft
Venduehuis der Notarissen Den Haag

Extra informatie bij de schilderijen
Kavel 357
Ernest Dézentjé (1884-1972)
‘Zicht op kantoorgebouw Internationale Crediet – en Handelsvereeniging “Rotterdam” aan de Kali Besar te Batavia’
linksonder get.
olieverf op doek, 60×80 cm
Herkomst: Royal Imtech N.V.
Richtprijs: € 800- € 1.000

Vergelijk de foto: ‘Personeel Batavia’ uit: N.V. Internationale Crediet- en Handels-Vereeniging ‘Rotterdam’, Gedenkboek, uitgegeven bij het vijf- en zeventig jarig bestaan op 28. Augustus 1938.

Terug naar het nieuwsoverzicht